Undirbúningur fyrir árlega göng

Þjálfun fyrir ferð:

Neðan við Dyrhamarinn á leið á Hvannadalshnúk þar sem snúa þurfti við vegna ofsaveðurs uppi við tind16. maí 2009...

1... ekki gera ekki neitt...

Besta leiðin til að vera í formi er að detta aldrei úr formi. Þetta er grundvallarregla okkar þjálfara.
Sama hvað maður gerir... ekki gera ekki neitt... hreyfum okkur alltaf allt árið...
dettum aldrei úr formi því þá snýst líkamsræktin alltaf um að koma sér í form sem kallar á sífellda óþarfa baráttu...
Með því að halda sér í formi allt árið um kring, árum saman, alla ævi er maður alltaf í góðu formi
og kemst í öll ævintýri og allar ferðir sem eru í boði hverju sinni á lífsleiðini...
... svo þetta er regla númer eitt :-)

2... vinafjallið mitt einu sinni í viku...

Besta leiðin til að þjálfa gott fjallgönguform er að velja bæjarfjallið sitt eða eitthvað annað vinafjall
og fara á það allt árið einu sinni í viku rösklega án þess að stoppa nema uppi
(já, ekki taka myndir eða neitt nema uppi takk) #vinafjalliðmitt
Fjallið gæti verið Úlfarsfell, Helgafell í Hf. eða Mosó, Esjan, Akrafjall...
eða bara Vífilsstaðahlíð alla leið upp og niður og kringum vatnið... mergjuð æfing !
Hafa þessa æfingu sem sína einkaþjálfun og gæðastund með sjálfum sér og fjallinu sínu (og öðrum ef vill)
og mynda þannig ómetanlegt samband við bæjarfjallið sitt sem margir gera nefnilega árum saman
og er lykillinn að þeirra góða líkamsformi :-)

3... mæta í Toppfaragöngur...

Mæta í sem flestar þriðjudagsæfingar klúbbsins frá jan til maí,
þar æfum við þol, öll veður, búnað, klöngur, bratta o.s.frv.
Ef maður kemst ekki þá fara á fjallið sitt rösklega þá vikuna NB #vinafjalliðmitt
OG... mæta í mánaðarlegu tindferðirnar frá jan til maí.
Ef maður kemst ekki þá finna aðra ferð í mánuðinum á eigin vegum eða með öðrum...
Ekki æfa afsakanir... heldur æfa aga... og fjöll... þetta gerist ekki öðruvísi !

4... nýta göngurnar sem þolþjálfun...

Byrja allar göngur framarlega í hópnum eða í miðjum hóp eins og formið leyfir þó það sé erfitt og maður sé móður.
Nýta þannig orkuna frá hinum og máta sig við hópinn.
Gefa svo eftir ef þolið leyfir ekki meira það sinnið ... en sjá í næstu göngu hvort maður hélt lengur út að vera framarlega
eða komst lengra upp brekkurnar án þess að þurfa að stoppa o. s. frv...
Aldrei staðsetja sig aftast í byrjun og ekki leyfa sér að dragast aftur úr nema í allra lengstu lög
Muna samt NB að það getur verið eðlilegt fyrstu ferðirnar að vera aftast meðan maður er að vinna upp þolið.
Ef maður er búinn að ganga vikum, mánuðum eða árum saman þá er löngu kominn tími til að staðsetja sig framar en aftast.
Líta þannig á göngurnar sem þolþjálfun en ekki bara útivist til að njóta stundarinnar...
... erfiðið skilar sér nefnilega þakksamlega síðar og þá er hægt að njóta útivistarinnar án þess að vera sífellt móður eða að erfiða...
eða alltaf aftastur og sá sem verið er að bíða eftir...

5... æfa aukalega sjálfur ef þarf...

EF maður nær ekki að staðsetja sig nema aftast í öllum göngum þó vikur og mánuðir eða jafnvel árin líði
þá er nokkuð ljóst að maður þarf að æfa meira sjálfur og það gera einmitt margir í klúbbnum...
Lágmark 30 mín hreyfing alla daga, (já 7 daga vikunnar) er góð regla
og þar af skal önnur hver vera rösklega (hin þá róleg ganga eða lyftingar eða álíka)
Þetta getur verið skokk, fjallgöngur, göngur, hjól, skíði, spinning, lyftingar, jóga, bardagaíþróttir, skautar o.s.frv...
#bætumfjallgönguþolið

Dagarnir fyrir ferð:

Á Kotárjökli og Rótarfjallshnúk um ótroðnar og göldróttar slóðir sem aldrei eru gengnar þann 4. maí 2019...

1... taka því rólega vikuna fyrir ferð...
*Eingöngu fara í létta og stutta göngu og sleppa þriðjudagsæfingu ef hún er löng eða erfið
(þjálfarar reyna að hafa hana létta fyrir jöklaferð en stundum hentar það illa dagskránni).
*Krefjandi dagsferð helgina fyrir jöklagönguna er í lagi en hver og einn metur hvort hún sé of orkufrek fyrir sig samt.
*EKKI gera eitthvað óvenjulegt vikuna fyrir ferð eins og að hjóla skyndilega í vinnuna alla dagana,
fara skyndilega í morgungöngur FÍ sem maður hefur aldrei gert áður,
mála þakið á húsinu, fara í nýja spinningtíma, smíða pall o.s.frv...
Ekki gera neitt sem framkallar nýjar harðsperrur og álag sem líkaminn er ekki vanur...
bíða með það þar til jöklagangan er að baki það vorið :-)
Borða og drekka vel og halda vökvabúskap líkamans í lagi,
þ.e. borða hollt og drekka vel á móti allri svitnun.
*Innan afreksíþróttamanna er áfengisbann algengt...
og þeir sem keppa reglulega sniðganga oft áfengi 1 - 2 vikum fyrir erfið átök en hver og einn metur þetta fyrir sig.
Áfengi sólarhring fyrir erfiða ferð er ekki æskilegt og ef menn eru tæpir á líkamlegu formi og líðan
þá ættu þeir alfarið að sniðganga það lágmark 1 viku fyrir ferð NB:
*Vikan fyrir jöklaferð á ekki að vera álagsvika, hvorki vinnulega, andlega né líkamlega.
Líta á þessa viku sem orkuhleðslu fyrir átök.

2... sólarhringinn áður...
*Sofa vel aðfararnótt föstudags (ef gengið á laugardegi NB), þ. e. tveimur nóttum fyrir gönguna.
*Það er ljóst að nóttina fyrir göngu þá erum við að lenda í Skaftafelli og sofum í tjaldi eða svefnpokaplássi,
erum þreytt eftir akstur úr bænum og ekki heima hjá okkur, kvíðin kannski og erum að vakna kl. 12,1,2 3, 4 eða 5 um nóttina
og því nokkuð ljóst að þessi nótt gefur ekki mjög góða hvíld.
... á Hrútsfjallstindum lögðum við af stað á miðnætti... en almennt erum við að vakna kl. 4 og ganga af stað kl. 5...
Lykilatriði er því að fara snemma að sofa á fimmtudagskvöldið og ná helst 9+ klst. svefni ef mögulegt.
Best er að ná góðum svefni alla þessa viku fyrir ferðina ef það er mögulegt...
Á föstudagskvöldið þegar við erum öll lent í Skaftafelli eða við fjallsrætur annars staðar við Vatnajökul, þá er spennustigið hátt...
en samt er nauðsynlegt að fara snemma að sofa og best að fara í rúmið sem fyrst eftir lendingu í Skaftafelli á föstudeginum
og minna sig á þar sem maður liggur andvaka fyrir ferðina að hvíldin er samt góð og maður svaf jú vel nóttina/vikuna á undan...
NB þó maður sofi ekkert þessa stuttu nótt þá er það okkar reynsla að það skiptir ekki máli í göngunni...
en ef maður svaf illa nokkrar nætur fyrir ferð... þá getur það haft úrslitaáhrif með orkubúskapinn í göngunni
og jafnvel valdið því að maður þarf að snúa við svo svefninn skiptir raunverulega máli en NB ekki nóttina á undan samt !
*Huga þarf að því hver keyrir austur frá Rvík í Skaftafell og hugsanlega skiptast á að keyra.
Þeir sem ekki eru vanir bílstjórar á langkeyrslu ættu ekki að keyra á föstudeginum þar sem það getur tekið orku og skapað spennu í vöðvum.
Fyrir suma er þessi akstur ekkert mál en fyrir aðra getur þetta verið orkutæmandi og skipt sköpum fyrir gönguna.
*Borða þarf og drekka mjög vel sólarhringinn fyrir göngu og hafa það sem hollast.
Skiptar skoðanir er með hvað er best en prótein, fita og flókin kolvetni eru allt góðir langvarandi orkugjafar
og best að hafa sem mest af þessu öllu í fæðunni... flókin trúarbrögð í fæðuvali hafa oftar en einu sinni skemmt jöklagöngur í okkar leiðöngrum svo við mælum með engum öfgum og skynsamlegu fæðuvali þar sem þessar göngur tæma allan orkubúskap líkamans
og það reynir virkilega á hann fyrstu árin í fjallamennskunni.

Jöklagangan sjálf:

Á Dyrhamri og Hvannadalshrygg um Virkisjökul í einum sætasta sigri í sögunni 6. maí 2017...

Almennt gildir í jöklagöngum...

*Að vera vel æfður og vel sofinn og vel nærður sbr. ofangreint.
*Að vera eingöngu í búnaði/fatnaði sem maður þekkir vel og hefur verið í og notað áður. Því skal nota gönguskóna, hlífðarfötin, bakpokann, sokkana, plásturinn, vettlingana, höfuðfatið o.s.frv. áður og helst sem oftar en einu sinni þannig að ekkert komi á óvart í jöklagöngunni sjálfri.
*Taka þarf með nóg að drekka fyrir langan dag og kjarngott nesti sem gefur langvarandi orku og skjóta orku þegar þarf.
*Sjálfstraust skiptir máli og þar leikur þjálfunin lykilhlutverki því ef maður er vel æfður þá er enginn kvíði...
annars er alltaf efinn að naga mann... og ekki láta sjálfsefann heldur ráða ferðinni... konur eru miklu gjarnari á að efast um eigið form...
svo leggjum vel inn, verum skipulagðar og öruggar... við getum þetta alveg eins og strákarnir ! :-)
*Viðhorfið skiptir höfuðmáli, að vera jákvæður og hjálpsamur gagnvart samferðafólki því þar liggur jákvæð orka...
þetta ferðin er sem tekur mest úr okkur og krefst mest af okkur öllum...
og gefur okkur langmest af öllum okkar ferðum... svo einfalt er það !

Þreytan eftir þessar ferðir er meiri en eftir aðrar tindferðir og stemningin er öðruvísi.
Þetta veldur því að mörg okkar fara ár eftir ár og upplifa sífellt nýja gerð af ævintýri á Vatnajökli...
við getum einfaldlega ekki hugsað okkur annað :-)

Sæti sigurinn á Hvannadalshnúk 3. maí 2010... loksins komumst við á hæsta tind landsins í þriðju tilraun Toppfara :-)

Að ganga á broddum:

*Stíga jafnt á yfirborðið svo broddarnir nái allir að grípa taki í hjarnið en ekki stíga á ská (eins og maður gerir í skóm og hliðarhalla þegar maður stingur jarkanum á skónum inn í brekkuna til að mynda syllu í jarðveginn - alls ekki gera þetta ef maður er á broddum heldur nýta alla broddana til að grípa í hjarnið með því að ganga "flötum fótum").

*Lyfta fótum vel upp til að reka ekki broddana í hjarnið og detta fram fyrir sig. Með broddunum erum við komin með "lengri fætur" og auðvelt að gleyma sér þegar líður á daginn og menn orðnir þreyttir eða kærulausir. Líkaminn vanur ákveðinni vegalengd sem hann þarf að lyfta fætinum upp og stíga næsta skref (flókin taugalífeðlisfræðileg athöfn) en þegar maður er kominn á brodda þarf maður að muna að lyfta hærra upp til að reka sig ekki niður undir.

*Ganga aðeins gleitt með smá bil milli fóta til að flækja ekki broddunum hvor í annan eða flækja broddunum í skálmarnar og detta um sjálfan sig af þeim sökum eins og margir hafa reynt (sbr. rifnar skálmar á hlífðarbuxum v/broddanna). Chaplin eða skíðastökkvarar hér fyrirmyndin.

*Taka stutt skref til að hafa betra vald á hverju skrefi.

*Stíga föstum skrefum niður í snjóinn en ekki léttum svo broddarnir nái að grípa vel í snjóinn (ef hált færi).

*Ganga með framhlið manns vísandi niður brekkuna ef undirlagið er mjög frosið, bratt og hált til að ná sem jöfnustu gripi - en ekki "ganga á hlið" eins og maður gerir vanalega á göngu í hliðarhalla. Á við í mikilli hálku, svelli eins og t.d. á
Kerhólakambi í desember 2007 þar sem við fórum vel yfir þetta og æfðum o. fl. ferðum.

*Þegar hálkan er minni en samt til staðar skal ganga í hliðarhalla með því að snúa "efri" fæti, þ.e. fætinum sem er ofar í brekkunni í göngustefnu en "neðri" fæti um 45° niður í móti til að nýta betur yfirborð broddana og hafa meira vald/öryggi á göngunni. Með því að ganga zikkzakk upp brekku er gott að hvíla kálfana með þessu þar sem maður beitir efri og neðri fæti misjafnt eftir því hvernig maður snýr mót hallandi brekkunni.

Á Þverártindseggjum í ógleymanlegri ferð sem gleymist aldrei 26. maí 2012.

Að ganga með ísexi:

*Ef farið er í brodda skal alltaf taka ísexi með í hönd líka því þá er maður kominn í hálkufæri
þar sem nauðsynlegt er að geta stöðvað sig með ísaxarbremsu.

*Halda skal í ísexina með breiðara skaftið fram og beittara skaftið snýr aftur (oddurinn) og venja sig á að halda alltaf á henni svona
þar sem viðbragðið til ísaxarbremsu liggur beinast við í þessari stöðu.

*Ef gengið er í hliðarhalla skal ísexin ávalt vera í þeirri hendi sem snýr að brekkunni
til þess að viðbragðið ef maður dettur sé einfaldara við að grípa til ísaxarbremsu.

*Sé gengið niður brekku getur verið gott að styðja ísexinni aftan við sig til að hafa stuðning/hald.

Bratta brekkan á leið á Miðfellstind með klettinn Þumal á vinstri hönd 18. maí 2013.

Ísaxarbremsa:

*Ísaxarbremsu er ekki hægt að lýsa - hana verður einfaldlega að æfa verklega!

*Með því að halda alltaf rétt á exinni er maður viðbúinn eins og hægt er að grípa til hennar.

*Mikilvægt að halda henni sem næst brjóstkassanum þegar bremsunni er beitt og missa hana ekki of langt ofan við sig til að geta beitt líkamsþunganum á ísexina - lítið hald í henni ef maður er kominn lengst fyrir neðan exina sjálfa.

*Hinn hlutinn af líkamsþyngdinni á að fara á hnén og lítið/ekkert annað af líkamanum að snerta jörðina - til að láta líkamsþungann liggja á exinni annars vegar og hnjánum hins vegar en þetta getur skipt sköpum upp á að bremsan virki ef hjarnið tekur illa við.

*Broddarnir mega ALDREI snerta jörðina ef maður rennur af stað. Þetta er mikilvægasta viðbragðið því ef broddarnir rekast í hjarnið á hraðferð rennandi niður kastast menn til og fara í loftköstum niður án þess að geta nokkuð stjórnað sér og beitt exinni og geta slasast illa við það - en ekki síður við það að fóturinn mun höggvast móti mótstöðunni þegar broddarnir fara í hjarnið og ökklar eða aðrir hlutar fótar geta brotnað illa.

*Menn þurfa að æfa vel ísaxarbremsu, hún verður þeim eingöngu töm sem æfir hana oft og reglulega við allar aðstæður.

*Nauðsynlegt er að vera jafnvígur á hægri og vinstri hendi og æfa bremsuna á báðum þannig að hún sé manni töm beggja vegna og æfa fall með höfuð niður í móti á maganum og bakinu, fall frá hlið beggja vegna en ekki eingöngu með falli niður í móti á afturendanum eins og einfaldast er að gera.

*Gott er að fara alltaf yfir ísaxarbremsu í hvert skipti sem farið er á brodda og hún tekin í hönd ef menn gera það sjaldan á hverju ári og fyrir þá sem fara reglulega á brodda með ísexi að æfa sig í huganum á göngunni, taka hana í viðbragðsstöðuna önnur hendi á efra skafti og hin á neðra skafti og ísexin ber við brjóstkassa.

*Þegar ísaxarbremsa er æfð er öruggast að vera ekki á broddunum til að auka ekki slysahættuna og velja öruggt æfingasvæði, þ. e. svæði þar sem menn stöðvast sjálfkrafa neðar og ekkert tekur við annað en snjór, hvorki grjót, möl, gljúfur né annað.

Á þriðja og síðasta tindinum... um þrjá hæstu tinda landsins... Sveinstind, Snæbreið og Hvannadalshnúk ævintýralega sólarhringinn 29. maí 2014

Hvað gera menn ef leiðsögumaðurinn
sem alltaf gengur fremstur fellur allur ofan í sprungu?

Ef eingöngu ein lína ef á ferð skulu allir í línunni bíða, gott getur verið að grípa í hjarnið með ísexinni ef þarf, setjast strax allir niður, halda línunni strekktri og passa að þunginn dreifist á alla línuna en ekki bara fremsta mann sem tekur eðlilega mesta höggið við fallið og mesta þungann til að byrja með þegar slysið verður.

Ef fleiri en ein lína er í leiðangrinum kemur önnur lína til björgunar:

Björgunarlínan: Leiðsögumaðurinn þar nálgast brúnina varlega þar sem yfirleitt er snjóhengja á brúninni og sprungan liggur breiðari innan undir snjónum - notar til þess snjóflóðastöng til að kanna snjóalög og finna hvar fasta landinu sleppir til að gæta að eigin öryggi - grefur þá með skóflu úr brúninni til að bandið grafist ekki eins mikið inn, setur svo bakpoka, skóflu, skíði, staf eða annað þvert yfir snjóhengjuna til stuðnings til að línan skerist ekki inn í meðan á björgun stendur.

Leiðsögumaður sendir svo aukaspotta niður til þess sem féll ofan í sprunguna með hnút og karabbínu (aukalínan sem leiðsögumaðurinn er með hjá sér í pokanum (þessa 20 metra)) en hann mælir út circa hversu langan spotta þarf miðað við hve sprungumaðurinn er farinn langt niður - setur karabínu á hnútinn - og sá sem féll nælir karabínuna á sama stað á beltinu og hina karabínuna (sá sem féll má alls ekki losa karabínuna sem fyrir er og heldur honum öruggur við sína eigin línu).

Tryggja skal með spurningu til sprungumannsins hvort karabínan sé örugglega læst og með samfelldu átaki björgunarlínunnar í nokkrum áföngum þar sem fremsti maður í björgunarlínunni kallar "bakka" er maðurinn smám saman togaður upp úr sprungunni - mikilvægt að allir kalli skipun fremsta manns aftar á næsta mann, menn séu samtaka, veiti gott viðnám og taki hlutverk sitt alvarlega svo allt fari vel . Á meðan heldur lína sprungumannsins vel í og tryggir að hann falli ekki neðar ef eitthvað mistekst við björgunarlínuna (t.d. við að festa sjálfur aukaspottann í sig) og bakkar líka eins og línan þeirra losnar við uppgöngu leiðsögumannsins. Næst fremsti maður í þeirri línu skal meðan á björgun stendur næla sig í línuna með karabínunni sinni með því að næla henni fyrst í línuna og svo losa hana af hnútnum í beltinu - en þannig er hann laus úr línuhnútnum en áfram nældur í línuna og getur gengið rólega að sprungunni - þar skal hann halda munnlegu sambandi við þann sem féll og tryggja að alls sé í lagi hjá honum meðan hann er hífður upp.

Til eru svo margar aðrar gerðir sprungubjörgunar sem fara þarf yfir á sérnámskeiði sem við tökum síðar eftir því hvort menn eru eingöngu tveir saman á göngu, ein lína á göngu o.fl.

Hrútsfjallstindar 5. maí 2011... gimsteinn sem aldrei gleymist...

Í hnotskurn...

Æfa vel, borða og drekka vel, hvíla vel vikuna fyrir göngu og ekkert aukaálag þá, sofa vel aðfararnótt föstudags, ekkert nýtt í búnaðinum,
vera jákvæður og sjálfsöruggur... og gefa allt sitt innan hópsins á göngunni...
jú og vera þakklátur.... þetta er engan veginn sjálfsagt... að komast á jökul á hverju vori si svona !

Fyrsta ferð Toppfara á Hvannadalshnúk þar sem snúa þurfti við vegna veðurs...
og við fengum ísklifur í staðinn í Svínafellsjökli sem gleymist aldrei :-)

Sjá allar göngur Toppfara á Vatnajökli á hverju ári í maí frá því árið 2008
þar sem lexíur eru á hverju strái í hverri einustu ferð:

http://fjallgongur.is/vatnajokulsferdir_fra_upphafi.htm

Sjá brodda- og ísaxarnotkun og sprungubjörgun á jökli:
http://fjallgongur.is/broddar_isexi_2020.htm

Sjá samantekt á öllum námskeiðum klúbbsins,
m. a. um notkun brodda, ísexi, sprungubjörgun, mat á snjóflóðahættu, neyðarviðbúnaður o.fl:

http://www.fjallgongur.is/namskeid_toppfara.htm

Við erum á toppnum... hvar ert þú?
www.toppfarar.is

Toppfarar ehf - Viðarrima 52 - 112 Reykjavík - Kt: 581007-2210 - Sími: +354-867-4000 / -899-8185 / -588-5277 - Netfang: bara(hjá)toppfarar.is
Copyright: Höfundarréttur: Bára Agnes Ketilsdóttir