Herðubreið

Ég man ekki nákvæmlega hve gömul ég var þegar ég sá Herðubreið fyrst, en myndin er ljóslifandi í minninu.  Foreldrar mínir voru mikið útivistarfólk og hafði ég því ekkert val;  frá fyrsta sumri var mér dröslað með í ferðalög þvers og kruss um landið. Þau áttu breyttan Wagoneer jeppa og einfalt tjald frá Seglagerðinni, enginn íburður í þá daga.  Líklega hef ég verið um 5 eða 6 ára þegar þessi minning varð til. Við vorum á ferðalagi norðan Vatnajökuls og sterkast sitja myndir í kollinum af Víti, Drekagili, íshellinum í Kverkfjöllum og Herðubreið.  Seinna meir kveiknaði draumurinn um að ganga á toppinn.

Snemmsumars í ár var ég á ferðalagi fyrir norðan og tjaldaði með bróður mínum. Hann er miklu meiri garpur í útivist en ég enda verið virkur i björgunarsveitum, skotveiði og hvað veit ég.   Hann er 71 árs í ár (2020) og ég fór að tala um þennan draum minn.  Nema hvað; hann segir mér að hann sé búinn að bruna og ganga og vélsleðast kringum Herðubreiðina í marga áratugi og horft í hvert skipti löngunaraugum á toppinn.  Og auðvitað ákváðum við að síðsumars kæmi ég norður þegar veður væri gott og við tækjum systkynagöngu.
Allt sumarið var ég að undirbúa þessa göngu á einn eða annan hátt, þar sem við ætluðum að fara þetta bara tvö á eigin vegum.  Ég skoðaði vefsíður og frásagnir, rýndi í ferla á Wikiloc, spáði í veður og annað sem gæti haft áhrif á göngu möguleika.  Herðubreið er oft talin best uppgöngu í bítið eða þá seinnipart, því um miðjan dag safnast gjarnan þétt þoka í hlíðar og á topp.  Maður bíður ekki í áratugi eftir tækifærinu til þess að snúa svo við með skottið milli fótanna.  Bróðir minn er reynslubanki þegar kemur að þekkingu á þessum landshluta og lifir og hrærist í veðurathugunum.  Hann sá tækifæri akkúrat þegar ég var í stuttu fríi og því var ekki annað um að ræða en pakka og bruna norður.  

Eftirfarandi atriði teljast til undirbúnings okkar systkyna:
•        Hvernig er færðin inn að Herðubreið og hver mikið er í ám á leiðinni.
•        Hvers konar útbúnaður er nauðsyn; góðir skór með gripi, göngustafir og hjálmur.
•        Sjúkrataska (þarna er mikið grjóthrun).
•        Hleðslubanki fyrir símann.
•        Gott og orkumikið nesti fyrir 6-7 tíma göngu og 2.5-3 tíma akstur þaðan sem við vorum.
•        Góður aukaklæðnaður ef það skylli á þoka.
•        GPS-tæki  (Garmin) og aukabatterí.
Mummi bróðir hafði verið í símasambandi við göngugarp með þekkingu á á svæðinu og sagði sá að verðurspáin væri þannig, að við þyrftum ekkert að stressa okkur með að vera í bítið. Engu að síður byrjuðum við daginn eldsnemma þar sem nokkur keyrsla var framundan.  Það er svo magnað að keyra um þetta svæði; endalausir sandar sem rofnir eru sundur af kvíslum.  Einstaka sinnum duttum við inn í vin í eyðimörkinni þar sem voru safarík grös og hvönn.  Annars bara magnað og stórbrotið hraun og sandur eins langt og augað eygði.  
Fjótlega blasti Drottning íslenskra fjalla við okkur og við urðum eins og börn á jólunum að stara á pakkaflóð.  Litum á hvort annað og hlógum.  Viðurkenni samt að það var pínulítill kvíði í maganum.  Hann var samsettur af þoku-áhyggjum og óvissu um hvað við værum að koma okkur út í.  
Við komum að skála Ferðafélags Akureyrar við Herðubreiðalindir og ákáðum að stoppa þar til að fá einhverja hugmynd um hvað biði okkar.  Skálavörðurinn var voða afslöppuð yfir þessu. Enginn væri núna að ganga á fjallið svo við skyldum bara fara varlega....EN EKKI HVAÐ hihi.  Við værum heppin með veður og fengjum líklega gott útsýni. En við skyldum taka stafi og hjálm því það væri óvenju mikill sandur í fjallinu og því þungt yfirferðar og mikið grjóthrun.  Full af eldmóð keyrðum við þessa rúma 11 kílómetra sem eru frá skálanum að upphafi göngu. Seinfarnir voru þeir þó, enda ýmist keyrt á sandi eða um úfið hraun. Það þarf góðan jeppa til að klifra yfir það.  Það er svolítið erfitt að lýsa hvernig mér leið eftir því sem við nálguðumst fjallið.  Ég var spennt og smáveigis trekkt, en á sama tíma svo fókuseruð og óþreyjufull að sjá með eigin augum leiðina upp.  

        Þegar svo loks við komum að enda slóðans þá var ekki eftir neinu að bíða.  Við reimuðum á okkur skóna, fengum okkur smá hressingu og fórum vel yfir búnaðinn svo örugglega ekkert gleymdist.  Þar sem Mummi er með stál-viðbein og þá pökkuðum við í einn poka sem ég bar. Þess vegna reyndi á að vera með sem allra minnst.  Þá var það hið klassíska „jæja“ ....og við byrjuðum.  Það voru engar ýkjur hjá skálaverðinum með sandinn. Brekkan var brött strax í upphafi og við runnum niður í hverju einasta skrefi.  Það var nokkuð þungt að komast gegnum þennan hluta leiðarinnar og við sögðum við hvort annað reglulega:  „það er bara eitt skref í einu“.  Við vorum með smá áhyggjur af skyndilegum þokuslæðingi sem var farinn að myndast efst í fjallinu.  En við ákváðum að halda áfram og hugsa um þokuna þegar og ef hún yrði til vandræða. Værum ekki komin alla þessa leið til að vera með vesen eða óþarfa áhyggjur.  

Þegar sandbrjöltinu lauk tók við smá klettabelti sem búið er að koma fyrir keðju á erfiðasta staðnum.  Það var allt undirlag svo laust og erfitt að treysta því að stíga á grjótið.  Hæg yfirferð var það eina sem dugði.   Það er magnað landslagið í hlíðunum og útsýnið eins og konfekt.  Því var ekkert mál að taka þessu rólega. Á þessu miðbiki hlíðarinna var ekki lengur fíngerður sandur sem gerði skrefin þung, heldur urð og laust grjót.  Þokan kom og fór og því ekkert um annað að ræða en halda áfram.  Verra var þó að slóðinn virtist vera horfinn, líklega skolast til í vindi og regni.  Trakkið sem ég hafði hlaðið niður virtist því vera um slóðaleysu og við áttum erfitt með að átta okkur á kafla hvert best væri að fara.  Eftir skyndifund á staðnum  færðum við okkur aðeins meira til hægri miðað við trakkið (út frá klettaveggnum á myndinni).  Það reyndist hin mesta vitleysa.  Við nánast skriðum upp á kafla og sama hvar gripið var niður; allt fór á fleygiferð undan okkur.  Brattinn var á þessum kafla mikill og ekki var það til að hjálpa.  Á einu augnablikinu þá leit ég á Mumma og sagði: „ég held að við séum komin í sjálfheldu“!
Þá fór hann bara að skellihlægja og svaraði  mér að það væri ekki til sjálfhelda. Við hefðum komið okkur þangað og því gætum við komið okkur til baka þaðan.  Við tók seinlegt brölt niður og til vinstri . Ég viðurkenni að þarna varð ég að sefja mig til að taka þessu af yfirvegun og hvert skref vandlega útpælt.  

Þetta hófst auðvitað allt saman og við komum okkur upp að vörðunni sem reyndar var alls ekki sýnileg fyrr en að var komið.  Þarna settumst við og náðum áttum og fengum okkur hressingu.  Þessi útúrdúr hafði tekið aukalega ca 45 mínútur og við litum bara á þetta sem krydd í ferðina sem seint myndi gleymast.  Ekki var í boði að sitja lengi þar sem nóg var eftir.  Þegar við svo náðum upp á brúnina (sem ég kallaði alltaf axlir sem barn) þá tók við gjörólíkt landslag.  Stórgrýtt og inn á milli fallegar slípaðar steinhellur.  Það er seinlegt að stikla á grjótinu en alls ekki erfitt.  Við vorum farin að vantreysta trakkinu og farin að átta okkur á að líklega væri það frá vetrargöngu, þegar ís og snjór er yfir öllu.  Þess vegna fórum við ekki fljótlegustu leiðina upp á topp, heldur í sveig sem líklega hefur verið tekinn til að þurfa ekki að fara bröttustu leiðina á ísbroddum.  
En hvað um það, toppnum náðum við með þokuna fjarri!  

Og nú var hlegið og faðmast í eintómri gleði!  Þetta gátum við systkynin.  Útsýnið var í einu orði sagt stórkostlegt. Þrátt fyrir að skýjahnoðrar væru á víð og dreif, þá sáum við ótrúlega langt . Til hafs í norðri, til Kverkfjalla og Snæfellið í suðri,  fjöll og jökla sem ég man ekki nöfnin á en Mummi þuldi allan hringinn eins og ekkert væri.  Eftir að hafa náð að lenda á jörðinni (eða ...toppnum) þá settumst við niður og fengum okkur nesti.  Ræddum fram og til baka hvað okkur fannst við hafa afrekað og tókum svo myndir.  Þegar við gengum um toppinn þá rákum við augun í réttu leiðina niður og ákváðum að fara þá leið þó brattari væri.  
Við ætluðum varla að tíma að fara niður en þá fór þoka að kitla tindinn svo okkur var ekki til setunnar boðið.

 Það er einhvern veginn meira sjálfstraust í manni við að fara niður. Leiðin er ekki lengur ókunnug og maður veit nokkurn veginn hvað bíður.  Við fundum bæði að það var smá þreyta í fótunum eftir uppgönguna en þá var bara um að gera að tapa sér ekki í gleðivímunni og taka þessu rólega.  Það var einhver merkileg tilfinning innra með okkur líkt og við værum að melta þetta allt sem á undan var gengið.  Lítið talað saman og þeim mun meira hugsað.

Þegar niður fyrir axlir var komið þá meira runnum við niður í hverju spori frekar en að ganga.  Grjótið rúllaði undan okkur og þökkuðum við fyrir að enginn var neðan við okkur.  Um miðbik leiðarinnar heyrðum við skyndilegar drunur og vissum ekki fyrr en risahnullungur kom á fleygiferð niður og fór þar sem uppgangan er!  Það hefði enginn sloppið óskaddaður undan þessu og enn og aftur upplifðum við smæð okkar og hversu lítils við erum megnug gagnvart náttúrunni.  

Niður komumst við heil.  Hvort sem það var sigurvíman eða almenn hreysti, þá fundum við ekki fyrir neinu nema eðlilegri þreytu.  Eina sem sá á voru annars vegar göngustafirnir sem voru eins og þeir hefðu lent í hnífaárás, svo rispaðir voru þeir, og hins vegar hnefastórt mar í uppsiglingu á öðrum fótleggnum á mér eftir grjótkast.  Við vorum sátt með hvort annað og sammála um að þarna hefðum við búið til sérstök systkynabönd sem seint myndu trosna.  Bæði sögðum við:  „jæja, þetta þarf ég ekki að gera aftur“.  Sjáum til með það....

Við ræddum þessa ævintýraferð á heimleiðinni, hvað hefði lukkast best og hvað mætti betur fara. Það sem helst var að trufla okkur var trakkið.  Ég hefði átt að passa upp á að velja sumartrakk til að vera örugg á uppleiðinni.  Einnig vorum við á því að stór hópur er ekki æskilegur nema farið sé í nk hollum svo minni hætta sé á slysum af grjóthruni. Að öðru leiti vorum við mjög ánægð með undirbúninginn og eigum eftir að lifa lengi á þessum minningum.  

Á leiðinni til baka stoppuðum við til að skoða Jökulsá á fjöllum.

Búið er að útbúa bílastæði þar sem hægt er að ganga að fljótinu og skoða ótrúlega fallegar og hrikalegar grjótmyndanir.  

Sigríður Lárusdóttir, 2020.